حسن مجتبی (ع) از درخت استوار نبوت و از ثمره وجودی علی (ع) و فاطمه (ع) است. شجاعت در خانواده او میراثی است عظیم که کسی را در این جنبه برای آنان همتا نمیشناسیم. در مردانگی و جنگاوری برای خدا شهره آفاقند.
آن جدش رسول خداوند (ص) است که در میدان جنگ و در گرماگرم کشتن و کشته شدن چنان بود که علی (ع) فرماید هر وقت که جنگ شعله میزد و آتش آن برافروخته میشد ما به رسول خدا (ص) پناه میبریم: کنا اذا احمر الیاس اتقینا برسول اله [۶۲۲].
و آن پدرش علی است که در گرماگرم جنگ ضربتش معادل عبادت ثقلین است و سرنوشت اسلام و کفر را با شمشیرش معین میکند. ضربه علی یوم الخندق، افضل من عباده الثقلین [۶۲۳].
و آن مادرش فاطمه (ع) است که در عین ضربه خوردن از دشمن، و در عین صدمه دیدن چنان مقاوم و استوار بود که خصم با گروه خود علی (ع) را میکشیدند و به مسجد میبردند و او یک تنه علی (ع) را میکشید و در عین حال بر آنان فائق میآمد.
[صفحه ۳۹۵]
حسن در شجاعت شیری فرزند شیری دیگر است. از صلب علی جوانه زده و از پستان فاطمه شیر نوشیده است. ضربهای نزد که نیاز به ضربت دوم داشته باشد، و تیری رها نکرد که جز به گشتنگاه بخورد. و چنگی نینداخت که کسی بتواند آن را از دست او خلاص کند.
آری، اگر صلح کرد به خاطر ترس از دشمن و احساس عجز و ناتوانی شخص نبود که خود بارها از نداشتن همکار و یاور سخن میگفت. او به خاطر مصالحی عالیتر به جای اینکه با تیر و شمشیر به سراغ دشمن رود، با نرمش و مدارا به سراغ خصم امت و با دادن امتیازی دور اندیشانه به پیش رفت و دیدیم که چگونه با همین شیوه خصم را به ستوه آورد.
دلیری و جرات و پایمردی حسن را در رویاروئی او با دشمنان در صفین و جمل باید جستجو کرد که گاهی علی (ع) را به واهمه میانداخت که نکند با مرگ او و برادرش نسل رسول اله قطع گردد. او شجاع و به گفته شاعر فرزند شیر است و همانند شیر، پدرش آن کس بود که به هر جا قدم مینهاد مرگ پا به پای او و در سراغش بود [۶۲۴].
معاویه در ستایش امام مجتبی به زیاد شعری را نوشت که ترجمه آن چنین است:
حسن فرزند همان کسی است که به هر جا که میرفت مرگ نیز به دنبال او در سراغش بود. اگر حلم و درایت او را نتوان سنجید باید گفت همانند دو کوه یذیل و شبیر است (اسم دو کوهی که در بلندی و سرافرازی و هم در صلابت و استحکام به آن مثال میزدند.)
برگرفته از کتاب در مکتب کریم اهل بیت امام حسن مجتبی علیه السلام نوشته آقای علی قائمی